انواع سونوگرافی از بدن ومراقبت های لازم

کاربرد :  دستگاه اولتراسوند مشابه سیستم های صوتی مورد استفاده در کشتیها ،از امواج صوتی و انعکاس انها برای مشاهده اعضاء درونی بدن استفاده می کند . این فن آوری بویژه برای مشاهده بافتهای نرم که بوسیله پرتوهای X   بخوبی قابل بررسی نیستند کاربرد دارد . اگر چه سونوگرافی بطور چشمگیری ارزانتر و ایمنتر از CT  اسکن  می باشد ، اما همیشه به دقت CT  اسکن نبوده و جایگزین آن نخواهد بود . اما هنوز کاربردهای متعددی نظیر بارداری برای سونوگرافی مطرح است که در ان پرتوهای X   غیرضروری برای جنین مضر می باشند .

همچنین در بررسی سونوگرافیک قلب که اکوکاردیوگرافی نامیده می شود کاربرد وسیعی دارد چرا که می تواند قلب را در حین طپش بویژه باز و بسته شدن دریچه ها را مورد بررسی قرار دهد .

آمادگی :  تمام لباسها در موضع مورد بررسی  باید از تن درآورده شوند . برحسب نوع بررسی ممکن است آمادگیهای دیگری مورد نیاز باشد مانند نوشیدن مایعات به میزان ۲ لیوان ،۱ ساعت پیش از زمان بررسی سونوگرافیک لگن  یک زن باردار .

زمان : انجام سونوگرافی بسته به منطق بررسی بین چند دقیقه تا نیم ساعت زمان می برد .

اقدامات لازم : ابتدا موضع سونوگرافی باید با یک ماده لوبریکان (لزج ) مانند روغن معدنی پوشیده شود و سپس پروب دستگاه که وسیله ای شبیه میکروفون بوده و امواج صوتی را ارسال و انعکاس آنرا دریافت می کند روی موضع در تماس با پوست قرار می گیرد . رایانه ای نیز برای تبدیل اطلاعات صوتی به تصویر روی نمایشگر استفاده می گردد . انجام سونوگرافی بصورت سرپایی میسر می باشد .

خطرات : سونوگرافی یک فن آوری بدون درد و بدون خطر می باشد .

 سونوگرافی دستگاه ادراری

دستگاه ادراری در هر دو جنس از دو کلیه ، دو میزنای ( حالب ) ، مثانه و پیشابراه تشکیل شده است . اصولاً تمامی بخشهای دستگاه ادراری با سونوگرافی قابل بررسی است  ، اما حالب طبیعی معمولا به جهت آنکه قطر بسیار کمی داشته و دو جدار آن به صورت مجازی روی هم خوابیده اند ، در سونوگرافی دیده نمی شوند . سونوگرافی کاربردهای متعددی در بررسی دستگاه ادراری دارد که از آن جمله می توان به بزرگ شدن کلیه ها به علت پس زدن ادرار ناشی از انسداد با سنگ یا دیگر توده ها ، بررسی تومورها ، کیست ها و آبسه های کلیه ، بررسی اندازه کلیه در بیمارانی که ‍پیوند کلیه شده اند ، ارزیابی پروستات و مثانه و ... اشاره نمود .

* آمادگی های پیش از انجام سونوگرافی دستگاه ادراری

برای بررسی مثانه و مجاورات آن باید مثانه پر باشد . اما مثانه لبریز از ادرار ( به شدت پر ) به علت پس زدن ادرار به حالب ها و سیستم جمع کننده ادرار و لگنچه های کلیه ممکن است منجر به تشخیص اشتباه شود.

توجه : گاهی لازم است که مثانه در دو حالت ‍‍پر و پس از تخلیه ( مثلاً برای بررسی بزرگی پروستات ) مورد سونوگرافی قرار گیرد .

وجود پانسمان و زخم پوستی در محل کلیه ها از دقت سونوگرافی می کاهد . مثلاً در سوختگی های شدید انجام سونوگرافی غیرممکن است .

* سونوگرافی شکم و دستگاه گوارش

حفره شکم جدای از دستگاه ادراری و تولید مثل در برگیرنده دستگاههای متعددی از جمله دستگاه گوارش ، کبد ، کیسه صفرا ، طحال و لوزالمعده ( پانکراس ) است . این اعضاء به سه گروه توخالی حاوی هوا و گاز ( معده ، روده باریک ، روده بزرگ ) ، اعضاء توپر ( مانند کبد ، طحال و ... ) و اعضاء توخالی حاوی مایعات ( مانند مثانه و کیسه صفرا ) تقسیم می شوند . سونوگرافی بیشتر برای بررسی اعضاء توپر و توخالی حاوی مایع بکار می رود و در این بین مهم ترین کاربرد آن در تشخیص بیماریهای کیسه صفرا است . هوا یا گاز درون اعضاء توخالی مانند معده با انعکاس امواج صوتی مزاحم ، مانع از انجام سونوگرافی می شوند . لذا داخل معده و روده را نمیتوان در شرایط عادی دید ولی در برخی بیماریها متخصص سونوگرافی با انجام مانورهای خاص قادر است تا جدار معده و روده ها و ضخامت آنها را مورد بررسی قرار دهد .

با سونوگرافی می توان تورم کیسه صفرا را در اثر تجمع و غلیظ شدن صفرا به علت سنگ ها و تومورها تشخیص داد . همچنین از این روش برای بررسی کیست های عفونی مانند کیست هیداتیک ( انگلی که از طریق خوردن مواد غذایی خصوصاً سبزیجات آلوده به مدفوع سگ مبتلا منتقل می شود ) ، کیست های مادرزادی ، آبسه های عفونی و میکروبی کبد ، تومورهای کبد و طحال نیز استفاده می شود .

از سونوگرافی همچنین می توان برای تشخیص مواردی مانند آپاندیسیت ( التهاب آپاندیس ) نیز بهره جست .

گاهی دقت سونوگرافی برای بررسی توده ها و متاسازهای کبد ( تومورهایی که از دیگر نقاط بدن منشاء گرفته و به کبد رسیده اند ) حتی از سی تی اسکن بیشتر است .

آمادگی پیش از انجام سونوگرافی دستگاه گوارش ، کبد و کیسه صفرا :

بهتر است بیماری که قرار است تحت سونوگرافی کبد ، کیسه صفرا و مجاری صفراوی قرار گیرد ناشتا باشد .

توجه : مصرف غذاهای چرب مانند کره ، تخم مرغ و .... اکیداُ ممنوع است .

زیرا مصرف غذاهای چرب موجب انقباض کیسه صفرا و تخلیه صفرا به روده شده و این موضوع سبب می شود تا کیسه صفرا در سونوگرافی دیده نشده یا قابل بررسی نباشد .

توجه ۲ : مصرف مایعات ساده مثل آب و چای بلامانع است .

برخی از متخصصین پس از انجام سونوگرافی در مرحله ناشتایی ، زرده تخم مرغ به بیمار داده و یکساعت پس از خوردن زرده تخم مرغ مجدداً بیمار را سونوگرافی می کنند .

در بیشتر موارد متخصص سونوگرافی شما را در دو حالت خوابیده و نشسته تحت سونوگرافی قرار می دهد زیرا سونوگرافی کیسه صفرا باید در این دو وضعیت انجام شود تا سنگ های پنهان شده در کیسه صفرا به حرکت در آمده و قابل مشاهده گردند . این موضوع خصوصاً زمانی انجام می شود که نتیجه سونوگرافی کیسه صفرا در وضعیت خوابیده طبیعی است .

سونوگرافی عناصر سطحی

عناصر سطحی شامل اعضایی مانند پوست ، غده تیروئید در گردن ، غدد بزاقی و پستان ها است . ابداع دستگاههای بسیار جدید سونوگرافی که با فرکانس های فوق العاده بالای صوت کار می کنند امکان بررسی عناصر سطحی را فراهم آورده است .

به جهت اهمیت بالای پستان ها و غده تیروئید به این دو مورد اشاره می نمائیم .

سونوگرافی پستان

پستان از بافت نرمی که حاوی چربی ، غدد و مجاری شیری است تشکیل شده است .

سونوگرافی در کنار روش های دگیری چون معاینه بالینی و ماموگرافی برای بررسی ، تشخیص و درمان برخی از تومورها و بیماریهای پستان مورد استفاده قرار می گیرد . سونوگرافی از پستانها گاهی در مردان نیز ضرورت می یابد .

بانوی ارجمند

زنانی که هر ماه پس از پایان دوره قاعدگی به معاینه پستانهای خود می پردازند بسیار زودتر متوجه تشکیل توده در پستانهای خود شده و در آینده در معرض خطرات کمتری قرار می گیرند . لذا حتماً :

1. از سن ۲۰ سالگی به معاینه مرتب و صحیح پستانهای خود که توسط پزشک یا کارشناس مامایی به شما آموزش داده می شود بپردازید .

2. در حوالی سن ۳۵ سالگی طبق نظر پزشک معالج خود یک عکس ماموگرافی از پستان هایتان تهیه نموده و آن را به عنوان سابقه نگاه دارید .

3. معمولاً انجام ماموگرافی سالیانه پس از سن ۵۰ سالگی در خانمها توصیه می شود . در زیر این سن معمولاً باید هر دو سال یک بار ماموگرافی تهیه شود .

سونوگرافی پستان در هر سنی قابل انجام است . سونوگرافی به خصوص در سنین زیر ۳۰ سالگی که ماموگرافی انجام نمی شود ، کاربرد دارد .

کاربرد اصلی سونوگرافی پستان در تشخیص کیست ها یا حفرات توخالی آن است . از این روش همچنین می توان برای نمونه برداری از تومورهای توپر استفاده نمود . پستان هایی که در حالت خوابیده کم ضخامت بنظر می رسند را می توان در وضعیت نشسته مورد امتحان سونوگرافی قرار داد .

آمادگی های پیش از انجام سونوگرافی پستان

• در سونوگرافی پستان باید همیشه زیربغل ها را هم بررسی نمود ، لذا همیشه قبل از مراجعه سعی کنید  دوش بگیرید و مراقب بهداشت ، تعریق و بوی بد زیر بغل و ضایعات قارچی این ناحیه باشید .

• آگاهی داشته باشید که برای انجام سونوگرافی دقیق ، پستانهای بیمار بیاد برهنه و فاقد پوشش باشند . لذا سعی کنید تا خجالت نکشیده و وخونسردی خود را حفظ کنید زیرا اضطراب شما به پزشک تان نیز منتقل شده و نتایج سونوگرافی را دستخوش تغییر قرار می دهد .

• همیشه نتایج سونوگرافی ها و ماموگرافی های قبلی را همراه داشته باشید .

سونوگرافی غده تیروئید :

غده تیروئید نیز مانند سایر غدد بدن می تواند دچار تومورهای توپر یا حفرات خالی ( کیست ) شود . معمولاً متخصص عدد مترشحه داخلی پس از معاینات اولیه و احیاناً انجام اسکن رادیو ایزتوپ ، سونوگرافی غده تیروئید را به دو منظور درخواست می کند :

1. تشخیص تومورهای توپر از کیست ها

2. تشخیص این مسئله که غده تیروئید فقط در گردن قرار دارد یا اینکه به داخل سینه و پشت جناغ کشیده شده است .

آمادگی های پیش از سونوگرافی غده تیروئید

• نیاز به آمادگی خاصی نیست .

• در حین سونوگرافی حرف نزنید و غیر از مواقعی که پزشک سونوگرافیست اجازه می دهد آب دهانتان را قورت ندهید.

• نتایج آزمایشات و اسکن رادیوایزوتوپ قبلی را همراه داشته باشید .

سونوگرافی بیضه ها - چشم

بیضه ها که اعضاء‌اصلی تولید مثل در مردان به حساب می آیند نیز ممکن است بنا به دلایلی متعددی تحت سونوگرافی قرار گیرند . از جمله این موارد می توان با واریکوسل ( گشادی و اتساع سیاهرگ های بیضه ) ، هیدروسل ( آب آوردن کیسه بیضه ) و بیضه های پایین نیامده ( بیضه هایی که پایین نیامده یا به داخل کانال کشاله ران و شکم کشیده شده اند ) ، ضربه های وارده به بیضه و پیچش بیضه ها و ... اشاره نمود . معمولاً در حین بررسی سونوگرافی واریکوسل از بیمار خواسته می شود تا نفس عمیق کشیده و آن را در سینه حبس کند تا وریدهای بیضه برجسته تر شده و راحت تر تحت بررسی قرار گیرند . به علاوه بیضه ها و کیسه بیضه در حالت ایستاده نیز تحت بررسی قرار می گیرند .

والدین گرامی

حتماً نوزاد پسرتان را در ماه اول پس از تولد جهت معاینه بیضه ها به نزد متخصص اطفال ببرید . توجه داشته باشید که پایین نیامدن بیضه ها و باقیماندن آنها در داخل شکم و کانال اینگوینال ( کشاله ران ) احتمال نازایی و بروز سرطان در بیضه ها را افزایش می دهد . لذا باید سریعاً تحت درمان و در صورت نیاز دیگر اقدامامت لازم و جراحی قرار گیرند .

آمادگی های پیش از سونوگرافی بیضه ها :

سونوگرافی بیضه ها نیاز به آمادگی خاصی ندارد . رعایت بهداشت محدوده دستگاه تناسلی خارجی لازم است .

هر چند اجباری در حذف موهای ناحیه زهار وجود ندارد و رعایت بهداشت منطقه کافی است ولی بهتر است که روز قبل از مراجعه اقدام به نظافت موهای این ناحیه بنمایید .

سونوگرافی چشم

با استفاده از سونوگرافی می توان اطلاعات باارزشی از کره چشم و فضای پشت چشم و محتویات آن به دست آورد .

برای سونوگرافی چشم از دو روش :

1. سونوگرای از روی پلک

2. سونوگرافی مستقیم از روی سطح قرنیه استفاده می شود . با سونوگرافی چشم می توان به بررسی قطره چشم ، وجود تومورهای داخل چشمی و پشت کره چشم ، وضعیت عروقی چشم و.... دست یافت .

آمادگی های پیش از انجام سونوگرافی چشم

• خانم ها باید قبل از انجام این سونوگرافی از استفاده از هر گونه مواد آرایشی صورت و خصوصاً پلک ها بپرهیزند .

• قبل از انجام آزمون ، لنزهای تماسی را از چشم خود خارج نمائید .

• در حین آزمایش حتی المقدور از پلک زدن بپرهیزید .

سونوگرافی در ارتوپدی

سونوگرافی در بررسی بافت های نرم اندام ها و بخش های غضروفی نیز کاربرد دارد . از جمله این بافت های نرم می توان به وترها و رباط ها ، مفاصل و عضلات اشاره نمود .

این روش در تشخیص بیماریهایی چون :

• در رفتگی مادرزادی مفصل ران

• پارگی تاندون پشت پا ( تاندون آشیل )

• پارگی عضلات چرخاننده شانه

• خونریزی داخلی عضلات

• تومورها و کیست های بافتهای نرم

• منیسک های زانو

اشاره نمود .

آمادگی های پیش از سونوگرافی ارتوپدیک

نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد . بهتر است ناحیه مورد بررسی زخم باز نداشته باشد ،‌ به علاوه اندام مورد نظر نباید در داخل گچ باشد .

سونوگرافی داپلر عروق

از سونوگرافی داپلر جهت بررسی جریان خون در داخل رگها استفاده می شود . خونی که به دستگاه نزدیک می شود و خونی که از ان دور می شود به ترتیب با رنگ های قرمز و آبی در صفحه نمایشگر قابل دیدن است . از این روش برای بررسی و تشخیص تنگی های عروقی ، جداسازی از تومورهای بدخیم از خوش خیم ، توده های کم خون از پرخون ، انسداد و گرفتگی عروق اندام در افراد سیگاری و .... استفاده می شود .

آمادگی های پیش از سونوگرافی داپلر

مشابه آمادگی سونوگرافی های ارتوپدی است . به علاوه ترس و اضطراب بیمورد بیمار ممکن است اختلال مختصری در نتایج سونوگرافی داپلر ایجاد نماید .

انجام سونوگرافی داپلر با صدای حرکت خون سرخرگی و سیاهرگی که گاهی شبیه صدای جیغ گریه است همراه می باشد . از این صداها هراس پیدا نکنید .

دیگر کاربردهای سونوگرافی

از دیگر کاربردهای سونوگرافی میتوان به سونوگرافی قلب ( اکوکاردیوگرافی ) ، اندوسونوگرافی ( سونوگارفی از داخل حفرات بدن ) که دربررسی مری ، معده ، پروستات ، بیماریهای زنان و ... بکار می رود . سونوگرافی اینتراوپراتیو ( سونوگرافی های حین جراحی ) که در طی آن ، در اتاق عمل هنگامی که شکم بیمار در حین جراحی باز شده است مستقیماً پروب سونوگرافی روی کبد یا سایر اعضاء قرار داده شده و ضایعات به صورت دقیق تر بررسی می شوند ، روش های مداخله ای و درمانی سونوگرافی ( اینتر و نشنال ) که برای انجام بیوپسی ، تخلیه کیست ، سوزاندن تومورها ، لیزردرمانی و ... مورد استفاده قرار می گیرد اشاره نمود .

ضررهای سونوگرافی و حفاظت در مقابل آنها

اگر سونوگرافی به دست پزشکان توانمند و باسواد و با تکنیک های معقول و دفعات مناسب انجام گیرد فاقد هر گونه ضرری خواهد بود . انجام سونوگرافی برای زمانهای طولانی ، مقاصد غیرعلمی و خصوصاً توسط افراد غیرپزشک و ناوارد پسندیده نیست .

خانم های باردار باید به این موضوع توجه نمایند که جنسیت جنین و تصویر سه بعدی جنینی که در شکم شان وجود دارد اگر چه زیبا به نظر می رسد ، لیکن نباید بیش از حد نظرشان را به این مسئله معطوف نموده و از پزشک شان بخواهند که فراتر از حد متعارف به انجام سونوگرافی بر روی آنان اقدام نماید . به نظر می رسد که انجام سه نوبت سونوگرافی در هفته های ۱۲ و ۲۶ و ۳۶ حاملگی لازم و کافی باشد .

سونوگرافی در هفته ۱۲ برای این انجام می شود که بدانیم آیا اصلاً جنینی وجود دارد یا نه ؟ آیا مغز جنین تشکیل شده است و آیا دوقلویی ها چندقلویی وجود دارد یا خیر . سونوگرافی در هفته ۲۶ برای تعیین دقیق سن و مطالعه بدن و حرکات جنین سونوگرفی هفته ۳۶ برای تعیین وضعیت قرارگیری جنین ( آیا عرضی قرار گرفته است ، سرجنین رو به پائین است ، پای جنین رو به پایین است و ... ) وضعیت جفت ، بند ناف و مایع داخل کیسه آب و ... انجام می شود . در مواردی که وضعیت خاصی برای مادر یا جنین وجود داشته که یا پزشک معالج تشخیص دهد می توان دفعات انجام سونوگرافی در طی بارداری را افزایش داد .

مادر عزیز

انجام سونوگرافی های مکرر و طولانی بنا به علل غیرعلمی از قبیل تعیین جنسیت جنین آن هم توسط افراد غیرعلمی پزشک و غیرمتخصص در زمان بارداری توصیه نمی شود .

مع هذا هیچگونه گزارشی دال بر عوارض بالینی سونوگرافی گزارش نشده و استفاده از سونوگرافی طبق نظر پزشک معالج با رعایت حد اعتدال کاملاً بی ضرر است .

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: